Mogelijk alternatieve oplossing voor het tekort aan organen!
Prof. Marcel Canoy komt bij de bespreking van drie boeken over de handel in organen tot de conclusie dat de tijd rijp is om een aantal huidige kwesties en keuzes bij ethische dilemma’s kritisch te bekijken. De professor bedoelt en noemt hier met name de legalisering en een betere organisatie van de handel in organen, in combinatie met internationale sociale controle en het stimuleren van ontwikkelingen op het gebied van synthetische biologie.
De maatschappelijke waarde en toevoeging van een ordentelijk beheer van handel in organen is bijzonder groot. Directe positieve gevolgen zijn de gezondheidswaarde en toevoegingen bij bijvoorbeeld acute aandoeningen, orgaantransplantatie en bloedtransfusies. Indirecte winsten zijn te behalen door onderzoek en nieuwe geneesmiddelen. Het is derhalve belangrijk een heldere balans te vinden tussen patiëntenrechten, de praktijk en wetenschappelijk onderzoek.
Controle
Eén van de belangrijkste vragen is of je mensen mag betalen voor het afstaan van organen of lichaamsmateriaal. Argument tegen het betalen voor orgaandonatie is dat het risico dat mensen donor worden uit financiële nood. Argument voor is dat het de zwarte handel terugdringt, wellicht het aanbod kan vergroten en de markt transparanter maakt. Uit Brits onderzoek door Richard Titmuss kwam destijds (1970) naar voren dat vrijwillige, onbetaalde bloeddonatie efficiënter en doeltreffender werkte en bovendien kwalitatief beter en veiliger bloed opleverde dan betaalde donatie. Sindsdien is het betalen van donoren ‘verboden’ in Europa. Maar desondanks is de vraag naar organen en lichaamsmateriaal enorm en jaarlijks zien we hier een stijgende lijn. Hierdoor is het aantal vrijwillige donaties niet voldoende om aan de vraag te voldoen. Dit heeft inmiddels geleid tot een zeer uitgebreid en lucratief netwerk in de zwarte handel van organen en lichaamsmateriaal. Adequate controle op de kwaliteit van organen en lichaamsmateriaal kan inmiddels prima worden gerealiseerd.
Betalen
Canoy noemt dan ook als mogelijke oplossing om handel in organen en lichaamsmateriaal niet langer te verbieden. Maar dit juist met behulp van legale instrumenten te reguleren en beter te organiseren. Ook in internationale verbanden, om zo in samenwerking te komen tot meer internationale sociale controle op naleving van gemaakte afspraken op het gebied van handel in organen en lichaamsmateriaal. Hij (h)erkent ook de nodige risico’s, zelf als het criminele element onderbreekt, kan de vrije markt als vampiers werken op de gezondheidsmarkt.
Alternatieven
Als mogelijke oplossing suggereert professor Canoy het onderzoeken van alternatieven, die de behoefte aan lichaamsmateriaal aanzienlijk zou doen verminderen. Onderzoek op het gebied van de synthetische biologie ligt echter gevoelig. Daarbij gebruiken wetenschappers genetisch materiaal als bouwstenen voor het ontwerpen van nieuwe biologische systemen. Waarbij altijd sprake is van een bepaald risico.
Volgens Canoy moeten dergelijke risico’s zorgvuldig worden afgewogen tegen de huidige onwenselijke situatie betreffende de handel in organen en lichaamsmateriaal, met name de zwarte handel in ontwikkelingslanden.
